Mondriaan de Mesquita

Museum Villa Mondriaan - Museum Villa Mondriaan zet in Mondriaan de Mesquita van 27 september 2019 t/m 1 maart 2020 de grote meester Piet Mondriaan (1872-1944) in één lijn met graficus, sierkunstenaar en tekenaar Samuel Jessurun de Mesquita (1868-1944).

De generatiegenoten Mondriaan en De Mesquita hadden eenzelfde doel om de werkelijkheid te abstraheren om tot een zo objectief mogelijk beeld te komen. Beiden stierven in 1944 maar Mondriaans werk is na de Tweede Wereldoorlog gevierd en Mesquita’s werk bijna vergeten. In Mondriaan de Mesquita wordt het vroege werk van Mondriaan naast het midden en late werk van Mesquita geplaatst. Welke keuzes zijn bepalend geweest in hun artistieke ontwikkeling en wat was er van Mondriaan geworden als hij andere keuzes had gemaakt?

In Mondriaans oeuvre zit bijna één rechte lijn richting de abstractie, maar bij de Mesquita is er vanaf het begin een duidelijke tweedeling. Aan de ene kant is er de geoefende ambachtsman die met zowel verfijnde inktstrepen als zware drukpersen de wereld om zich heen in archetypen uitdrukt. Aan de andere kant zijn er de fantasievolle, zogenaamde sensitivistische tekeningen, die vervreemdende droombeelden uitdrukken. Lang is gegist naar de betekenis achter deze werken. Zijn zoon Jaap en vele anderen speculeerden dat het een vlucht uit de werkelijkheid moet zijn geweest.

Het is na de tweede wereldoorlog het succes van Mondriaan en De Stijl dat de aandacht geheel wegtrekt van de Mesquita. Mondriaans abstractie is modern en visionair, waar Mesquita’s abstractie te traditioneel is door zijn ambachtelijkheid. Mondriaan de Mesquita toont zo niet alleen het oeuvre van beide kunstenaars, maar bevraagt ook de samenstelling van de canon van de Nederlandse kunstgeschiedenis.