Expressionisme en devotie - Alexej von Jawlensky

“Mijn kunst is meditatie en gebed in kleur”. Ver voordat in de westerse wereld spirituele en esoterische stromingen als new age en mindfulness populair worden, combineert Alexej von Jawlensky met een open levenshouding het beste uit verschillende religieuze stromingen. De van oorsprong Russische kunstenaar ontwikkelt zich in München tot één van de belangrijkste Duitse expressionisten.

Jawlensky’s rijke oeuvre van landschappen, stillevens en portretten worden in een groot overzicht getoond. De nadruk ligt op de invloed van zijn spirituele beleving. Voor het eerst wordt er uitgebreid aandacht besteed aan Jawlensky’s liefde voor de muziek en de inspiratie die hij daarin vond. 

Na zijn afstuderen aan de kunstacademie verlaat Jawlensky St. Petersburg en gaat samen met Marianne von Werefkin (schilder) door Europa reizen. Ze vestigen zich in München en zij ontmoeten vele andere kunstenaars. Jawlensky raakt geïnspireerd door Van Gogh, Gauguin en Matisse. Belangrijk zijn de kunstenaars Werefkin, Kandinsky en zijn partner Gabrielel Münter. Samen komen ze los van de academische tradities en impressionistische invloeden en leggen de basis van het lyrisch expressionisme. 

Samen met een groep kunstenaars ontwerpen zij nieuwe kunst voor de toekomst, felle kleuren in combinatie met decoratieve patronen, lijnvoering en ritme voeren de boventoon. Kunst wordt een expressie van pure emoties. Jawlensky gaat krachtige, monumentale portretten schilderen, Vrouwenkop is daar een van.

Vanwege de Eerste Wereldoorlog moet Jawlensky samen met Werefkin, vriendin Helene en zoon Andreas Duitsland verlaten en vertrekt naar Zwitserland. In zijn kleine atelier schildert hij het uitzicht uit zijn eigen raam en zo ontstaan zijn eerste Variationen: landschappen in heldere kleurvakken op klein formaat. Door een verlamming wordt hij gedwongen om op een speciale manier te gaan schilderen. Zo ontstaan tussen 1934 en 1937 ongeveer duizend Meditationen, die hij samen met bloemstillevens tot aan zijn dood blijft schilderen. 

De tentoonstelling Alexej von Jawlensky - expressionisme en devotie is van 29 september t/m 27 januari te zien in Gemeentemuseum Den Haag. Klik hier voor meer informatie.