Het gezicht van Gestel

Het Noordbrabants Museum - In mei 1942 werden in het Brabantse Sint-Michielsgestel (in de volksmond ‘Gestel’) 460 mannen als gijzelaar in het Kleinseminarie Beekvliet opgesloten. Onschuldige burgers die bij sabotagedaden van het verzet daarvoor zouden moeten boeten met hun leven. Het waren veelal vooraanstaande mannen, zoals de latere ministers-presidenten Willem Drees en Jan de Quay, schrijver Simon Vestdijk, musici Willem en Hendrik Andriessen en schilder Karel van Veen. Als tijdverdrijf schilderde Van Veen tenminste 80 portretten, waarvan er circa 30 in Het gezicht van Gestel te zien zijn. De expositie toont naast deze portretten ook foto’s, een waskist en historische documenten. Hiermee vertelt Het Noordbrabants Museum een van de vele bijzondere verhalen over Noord-Brabant gedurende de Tweede Wereldoorlog.

Beeldend kunstenaar Karel van Veen (Rotterdam, 1898–1988) kwam als gijzelaar in Beekvliet, waarschijnlijk als gevolg van zijn openlijk anti-Duitse houding. In de twee jaar dat hij in het kamp zat, schilderde hij tenminste 80 van zijn lotgenoten. De portretten waren klein van formaat, zodat ze in het kistje van de was pasten. Verstopt tussen de vuile was werden ze naar huis gezonden. Tijdens de uren poseren op het clandestiene zolderatelier in Beekvliet waren de mannen ‘even los van de situatie om hen heen’; de dreiging van executie was continue aanwezig.

Ook het thuisfront waardeerde de extra zending die ze aantroffen in de waskist. Op 30 mei 1943 schreef mevrouw De Quay aan haar man: “Iedereen roept over je portret, alsof je er zelf bij zit, zo juist van sfeer. Telkens loop ik naar je toe om je nog eens aan te kijken. Het wordt met de keer mooier en dan denk ik weer: Ik hou toch wel van die kloris. Gek hè?!”

Het Noordbrabants Museum toont de kunst, geschiedenis en cultuur van Brabant. Met Het gezicht van Gestel besteedt het museum aandacht aan 75 jaar bevrijding van Zuid-Nederland. Jaarlijks vindt op 15 augustus een herdenking plaats door Stichting Gijzelaars Beekvliet en Haaren om de acht gijzelaars te gedenken die zijn gefusilleerd en om de boodschap van vrede en vrijheid levend te houden.