Het wordt ook wel de eerste ‘politieke’ moord genoemd in de Nederlandse geschiedenis: de moord op Johan de Witt en zijn broer Cornelis bij de Gevangenpoort in Den Haag. In 1672 werden zij door aanhangers van de stadhouder vermoord, waarna hun lichamen op gruwelijke wijze werden verminkt. Deze ‘politieke’ moord en de overblijfselen, de tong en de vinger, zijn onlosmakelijk verbonden aan het Canonvenster ‘de Republiek’. Met deze twee topstukken treedt het Haags Historisch Museum 16 mei officieel toe tot het landelijke Canonnetwerk.
Den Haag was in de 17e eeuw het bestuurscentrum van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De hoogste ambtenaar van Holland, de raadpensionaris, functioneerde als een soort minister-president, minister van financiën en minister van buitenlandse zaken tegelijk. Johan de Witt was negentien jaar raadpensionaris en daarmee de machtigste leider van de Republiek tijdens het eerste Stadhouderloze Tijdperk. In het Rampjaar 1672 werd de Republiek vanuit drie kanten aangevallen. De roep om een sterke stadhouder was niet meer te negeren en Johan de Witt werd gedwongen af te treden. Enkele weken later werd hij samen met zijn broer Cornelis bij de Gevangenpoort in Den Haag op gruwelijke wijze vermoord.
Het Haags Historisch Museum bewaart twee overblijfselen van de gebroeders De Witt: een tong en een vinger. Zij zijn de stille getuigen van een van de meest gedenkwaardige gebeurtenissen in de Nederlandse geschiedenis. Op dit moment zijn deze historische relieken te zien in de tentoonstelling Glans, glorie en misère. De Gouden Eeuw in Den Haag (t/m 27 oktober). Na de tentoonstelling krijgen de tong en vinger hun eigen, vaste presentatie in het Haags Historisch Museum.
Met de opname van de tong en vinger van de gebroeders De Witt in het canonvenster De Republiek treedt het museum officieel toe tot het landelijk Canonnetwerk. Dit is een netwerk van Nederlandse musea en erfgoedinstellingen die samen de vijftig ‘vensters’ van de Canon van Nederland vertellen. Vandaag krijgt het Haags Historisch Museum het Canonschild uitgereikt door Teus Eenkhoorn, directeur Nederlands Openluchtmuseum. Vanaf dat moment maakt het museum officieel deel uit van het Canonnetwerk.
De tong en vinger van Johan en Cornelis de Witt zijn geselecteerd voor de Canon van Nederland omdat ze een van de verhalen verbeelden van het venster De Republiek. De Canon neemt je in vijftig vensters mee langs mensen, gebeurtenissen en voorwerpen die samen de geschiedenis van Nederland vertellen.