Originele dagboek van laatste maanden Johan van Oldenbarnevelt na 200 jaar opgedoken

Op de 400e sterfdag van Johan van Oldenbarnevelt, maandag 13 mei, wordt na eeuwenlange anonimiteit, in Museum Flehite het originele relaas over de laatste maanden van de landsadvocaat, getoond. Het verslag, opgetekend  door de dienaar van Van Oldenbarnevelt, Jan Francken, is al die tijd bewaard gebleven in particuliere boekenkasten, maar  vanaf heden zichtbaar voor publiek. Het authentieke handschrift is tot 6 januari 2020 te zien in Amersfoort.

Voordat de executie van Johan van Oldenbarnevelt plaatsvond, op 13 mei 1619, zat hij ruim acht maanden gevangen. Hoe deze periode verliep is opgetekend in een indringend verslag door de trouwe Jan Francken, die hem dag en nacht bijstond. 

Het verslag van Francken werd al begin zeventiende eeuw voor het eerst in drukvorm uitgebracht. Het handgeschreven relaas verdween vervolgens onder de radar in een privéboekenkast. Slechts  één keer kreeg dominee A. Stolker de kans om het originele handschrift te bestuderen. Hierover rapporteerde hij in de Vaderlandsche letteroefeningen in 1825. Op basis van het afschrift dat Stolker maakte van het origineel, heeft later historicus Robert Fruin (1823 – 1899) het verhaal van Frankcen gepubliceerd. Vervolgens hebben alle latere publicaties van het verhaal, tot en met de recente hertaling van Thomas Rosenboom en de roman van Nicolaas Matsier, zich hierop gebaseerd.

Aangenomen wordt dat de aantekeningen van Francken voor een deel door hemzelf zijn uitgewerkt en op schrift gezet. Het tweede deel is echter door iemand anders, een zekere D.V.K. afgemaakt. Wie deze persoon was is niet bekend. In het originele document is, door het verschil in handschriften, duidelijk te zien dat het eerste stuk door een andere persoon is opgetekend dan het tweede deel.  

Museum Flehite is zeer verheugd dat het handschrift van Francken getoond kan worden aan een groot publiek. Directeur Onno Maurer: ‘We zijn blij dat een document met een zo grote historische waarde in de openbaarheid komt. Het is extra mooi dat het voor het eerst in Amersfoort getoond kan worden, de stad waar Johan van Oldenbarnevelt en Jan Francken gewoond hebben en de stad waar dit jaar diverse activiteiten plaatsvinden om de staatsman te herdenken.’

Het dagboek van Jan Francken maakt onderdeel uit van de tentoonstelling Johan & Maurits in Museum Flehite, te zien vanaf 13 mei t/m 5 januari 2020. Een ander topstuk in de tentoonstelling  is het beulszwaard waarmee Van Oldenbarnevelt werd onthoofd en dat pas zeer recent is ontdekt in een museum in Dresden. Eigenaar was de beul van Utrecht, Hans Pruum van Mesenem.  Zijn naam is in het zwaard gegrafeerd. Hij nam waar voor de beul van Den Haag die op de 13e mei 1619 ziek zou zijn geweest.