Wandel door 75 jaar bevrijd Brabant

Door: Roos de Soete

Ontdek bevrijd Breda, Eindhoven, Bergen op Zoom en Den Bosch tijdens Brabant Remembers. Ter ere van het 75-jarige jubileum van de Brabantse bevrijding, worden er in deze steden indrukwekkende stadswandelingen georganiseerd, om zowel de vrijheid te vieren als de geschiedenis te herdenken. Elke stad heeft hieraan een andere invulling gegeven en illustreert zo hoe enorm de impact van de Tweede Wereld Oorlog was.

Breda
In de geschiedenis van oorlogen of onlusten heeft de geografische ligging van Breda er voor gezorgd dat de stad vaak in de lijn van de strijd lag. Naast alle verwoesting en ellende heeft dit tot gevolg gehad dat Breda een rijke geschiedenis kent. Van de Tweede Wereldoorlog staat bijvoorbeeld de Vlucht van Breda in het collectieve geheugen van de stad gegrift. Vijftigduizend Bredanaars werden in de meidagen van 1940 geëvacueerd. De wandeling gaat dan ook langs het monument ‘de Vlucht’ in het Valkenbergpark. Maar ook langs het beeld van Judith op de Grote Markt en de St. Joostkapel met hun eigen bijzondere verhalen. 

Als het gaat om de bevrijding van Breda, komt er één naam opvallend vaak voor; Stanislaw Maczek, een van de hoofdpersonen uit de 75 door Brabant Remembers verzamelde oorlogsverhalen. Deze Poolse generaal gaf leiding aan de enige militaire eenheid die Breda wist te bevrijden met opvallend weinig schade aan stad en burgers. Hij ontving hiervoor het aanbod tot ereburgerschap en tot de dag van vandaag zijn er veel Poolse invloeden te vinden in de stad. Tijdens de bevrijdingswandeling wordt hier dieper op ingegaan, en komen bijvoorbeeld de Poolse Kapel en de Poolse Tank aan bod. Uiteraard wordt ook de expositie over Maczek op het Kasteelplein niet overgeslagen.

Bergen op Zoom
In Bergen op Zoom staat de Slag om de Schelde centraal. Tijdens deze operatie, de grootste tijdens WO2 op Nederlands grondgebied, werkten de Britse, Canadese en Poolse troepen samen, om zo de Westerschelde te heroveren. Dit was van belang omdat deze doorgang de toegangsweg naar Antwerpen vormde; de toekomstige aanvoerhavenstad van de geallieerden. 

"De brug die tijdens de Slag om de Schelde verwoest is geraakt heeft nog een andere belangrijke rol gespeeld. Een Duitse en een Canadese generaal hebben tijdens de oorlog met getrokken pistolen tegenover elkaar gestaan. Door een weigerend wapen mondde dit uiteindelijk niet uit in een dodelijk vuurgevecht. Na de oorlog in 1986 zijn deze luitenants Kipp en Holst uitgenodigd door de stad om elkaar de hand te schudden." - Guust Hermans, gids Bergen op Zoom

De wandeling vindt plaats in het historische centrum en neemt de bezoeker mee langs diverse monumenten en locaties. Ook het ongelooflijke verhaal van verzetsvrouw Mientje Proost (zie Brabant Remembers) komt langs net als de verhalen over de bevrijding die visueel ondersteund worden door de Bergen op Zoomse Fotoclubs die foto’s hebben opgehangen door de hele stad.

Eindhoven
De bevrijding had voor Eindhoven geen feestelijk begin. De lichtkogels die een dag na de bevrijding aan de hemel prijkten, werden door de bevolking aangezien voor vuurwerk. In feite waren ze een voorbode van een laatste bombardement van de Duitsers waarbij 227 burgers om het leven kwamen. De wandeling neemt de bezoeker mee langs een aantal belangrijke oorlogsmonumenten en getroffen locaties.

"Frappant was dat tijdens de bevrijding van Eindhoven er nog steeds Duitsers aanwezig waren. De Amerikaanse parachutisten landden vanuit het noorden in het centrum, en het Britse leger viel de stad binnen vanuit het zuiden. De aanwezigheid van de Philips fabriek maakte de stad een gewild target. Één dag na de bevrijding volgde er nog een bombardement van de Duitsers op de fabriek. Hier werd namelijk oorlogsmaterieel gemaakt; de voornaamste reden dat de geallieerden Eindhoven wilde heroveren." - Franca Gilsing, gids Eindhoven

 De wandeling zal ook een aantal vrouwelijke verzetshelden eren die actief waren tijdens de oorlog. Daarnaast is er aandacht voor de architectuur van Eindhoven; dit is namelijk Wederopbouwarchitectuur. De binnenstad moest bijna in z’n geheel vernieuwd worden en heeft dus een speciaal verhaal. Uiteraard komen ook alle belangrijke oorlogsmonumenten aan bod. 

Den Bosch
Ook Den Bosch heeft een oorlogswandeling in het kader van de bevrijding. Vind hier alle info. 

ALGEMENE INFORMATIE

Eindhoven in Oorlogstijd - stadswandeling
Reserveren: Brandstore Eindhoven 040 297 9115
Ticketprijs €7,5
De wandeling duurt ongeveer 1,5 uur.

Zaterdag 14 september, aanvang 11.00 uur
Zaterdag 21 september, aanvang 11.00 uur

Voor groepen zijn er op aanvraag stadsgidsen beschikbaar voor elke gewenste data.

Bergen op Zoom, Stadswandeling door het historische centrum
Reserveren: VVV Brabantse Wal 0164-277 482
Ticketprijs €12,50 incl koffie/thee en bastaert bij Hotel de Draak
De wandeling duurt ongeveer 2 uur.

Zondag 13 oktober, aanvang 14.00 uur
Zaterdag 19 oktober, aanvang 14.00 uur

Breda
Reserveren: VVV Breda 076-5222093 of info@vvvbreda.nl 
Ticketprijs: €8,95
De wandeling duurt ongeveer 1,5 tot 2 uur.

Zaterdag 19 oktober, aanvang 11.00 uur
Zondag 20 oktober, aanvang 11.00 uur
Zaterdag 26 oktober, aanvang 11.00 uur
Zondag 27 oktober, aanvang 11.00 uur
Dinsdag 29 oktober, aanvang 14.00 uur

EXTRA'S
Naast de genoemde rondleidingen zijn er nog andere activiteiten rond 75 jaar bevrijding die zeer de moeite waard zijn. 

Bergen op Zoom
Naast de historische stadswandeling is ook het Dilemma Doolhof, gelegen tussen de militaire erevelden, onderdeel van Brabant Remembers. Dit interactieve kunstwerk stelt de bezoeker voor dezelfde soort dilemma’s als waar de verzetsstrijders mee worstelden; stel ik m’n huis open voor onderduikers, of is het te gevaarlijk? Het Dilemma Doolhof en de Erevelden zijn vrij toegankelijk en goed bereikbaar met trein en bus. Meer info hier.

Eindhoven
Ook onderdeel van het 75 jarige jubileum van de bevrijding is de Lichtjesroute. De 22km lange route door de stad is verlicht met duizenden lichtjes, een gebruik om de bevrijding te vieren dat nog stamt uit de periode van de bevrijding zelf. De lichtjesroute is eveneens te boeken en zal bestaan uit een twee uur durende bustour op 27 september en 4 oktober.