'Als je een foto maakt, dan vind je jezelf terug'

Not Enough
OSCAM
7 maart t/m 31 mei 2019

Door: Charlotte de Beus

Op een zonnige dinsdagochtend loop ik het multifunctionele gebouw van het Cultureel Educatief Centrum (CEC) in Amsterdam Zuidoost binnen. Op de begane grond bevindt zich, letterlijk in een open ruimte, het Open Space Contemporary Art Museum (OSCAM). Daar is tot eind mei de ontroerende en bijna serene fototentoonstelling Not Enough van Alexander van Keulen te zien. Deze jonge Amsterdamse fotograaf legde modellen uit de Bijlmer vast in kostuums van de Nationale Opera & Ballet. In de unieke verbinding tussen de Bijlmer en de Nationale Opera & Ballet komen de kostuums op intieme wijze tot leven.

Bij binnenkomst zet de tentoonstellingsopbouw meteen aan tot ronddolen, stilstaan en aanschouwen: als bezoeker word ik niet alleen verleid door de individuele foto’s, maar bovendien ook gestimuleerd tot het bekijken van het esthetische geheel. De portretten zijn namelijk opgehangen aan witte verticale blokken die genoeg ruimte bieden aan elke afzonderlijke foto en die tegelijkertijd zorgen voor interessante doorkijkjes en een overkoepelende samenhang. 

Na eerst getroffen te zijn door dit esthetische geheel, loop ik de portretten, allen geschoten in zwart-wit, een voor een langs. Aangrijpend is de wijze waarop je als toeschouwer op afstand wordt gehouden en tegelijkertijd een intieme getuige bent. Veel foto’s creëren een dromerige, bijna serene sfeer: de gezichtsuitdrukking is zacht, de blik is veelal afgewend en de modellen lijken onaantastbaar. Het is deze serene sfeer van onaantastbaarheid die juist ook een gevoel van intimiteit en kwetsbaarheid creëert: ik voel mij bijna opgelaten omdat ik zo dicht bij deze mensen mag komen.

Met deze spanning tussen onaantastbaarheid en kwetsbaarheid word ik bovendien geconfronteerd als ik -heel praktisch- voor deze column een foto wil maken van een van de foto’s van Alexander van Keulen. Zijn foto’s zijn ingelijst in dunne zwarte lijsten met sterk spiegelend glas. Op het moment dat ik mijn IPhone vanuit mijn zak tevoorschijn haal en de camera scherp wil stellen, zie ik mijn eigen beweging, mijn eigen cameraoog, mijzelf. In welke hoek ik mij ook wring, ik ontkom niet aan de –in dit geval dus ook letterlijke- reflecterende werking van de kunstwerken. De tentoonstellingshost, die mijn mislukte fotopogingen gadeslaat, glimlacht en merkt terecht op: ‘als je een foto maakt, dan vind je jezelf terug’. 

Door de treffende intimiteit die mij in de foto’s zuigt, vergeet ik bijna te kijken naar de rijke en gedetailleerde kostuums van de Nationale Opera en Ballet. Ook diegene die speciaal is gekomen voor de kostuums komt echter niet bedrogen uit. Als aanvulling op de foto’s zijn er namelijk twee paspoppen aangekleed met gebruikte kostuums. Bovendien is er een korte videoclip te zien, ‘With Love Not Enough’, tevens gemaakt door Alexander van Keulen, waarin de kostuums goed tot hun recht komen.

Voordat ik weer tussen de tentoonstellingsblokken uitstap, bekijk ik deze videoclip. De opname van slechts 55 seconden geeft het idee dat je een intiem kijkje achter de schermen krijgt. In de snel bewegende fragmenten, herken je de modellen. Met dreunende muziek op de achtergrond en in rood licht toont de video de bewegingen die impliciet al in de foto’s aanwezig waren. Na de videoclip meerdere keren afgespeeld te hebben -ik denk dat dat deze na tienmaal kijken nog niet verveelt- loop ik met de muziek in mijn hoofd en de modellen op mijn netvlies weer de zon in.

Klik hier voor meer informatie over Not Enough, van 7 maart t/m 31 mei 2019 gratis te bezoeken in OSCAM.