Nxt Museum: een walhalla voor mediakunst

Shifting Proximities   
Nxt Museum, Amsterdam Noord   
Door: Caroline van Sprang

Een volledige onderdompeling in de wondere wereld van de digitale kunst. Tegenwoordig gewoon op een industrieterrein in Amsterdam Noord. Het nieuwe mediakunstwalhalla ‘Nxt Museum’ opende afgelopen zaterdag zijn deuren. Een uitgekomen droom van founder Merel van Helsdingen en co-founder Natasha Greenhalgh. Het museum is een omgebouwde productiestudio waar het plafond tot de sterren reikt, en je de anderhalvemeter makkelijk aanhoudt. Nxt Museum is het eerste museum in Nederland dat zich volledig op mediakunst richt. Hier kan iedere digitial-art-freak zijn hart ophalen. Voor de kunstwerken zijn technologieën van het heden én de toekomst gebruikt. En met die ‘technologieën van de toekomst’ voelt het museum als een verrijking voor het universum. Een plek waar ik ieder besef van tijd verlies, en een besef van de impact van technologische ontwikkelingen win.        

Na een wandeling over het Amsterdamse industrieterrein, arriveer ik voor een groot, zwart, pand dat lijkt op een schoenendoos. Via de zijkant kan ik naar binnen. Ik sta meteen in een imposante ruimte die dient als gang. Verdeeld in twee stukken door de kleuren blauw en wit. Donkere basgeluiden klinken zachtjes door de muren heen. Aan het plafond zijn de originele constructies van het pand zichtbaar. Het museum bestaat uit acht installaties, met bijbehorende ‘transition rooms’. De transition rooms bereiden je voor op volgende installatie, als een soort 'palate cleanser'. Bewegende beelden en tekst vertellen je meer over het creatieve proces en het wetenschappelijke onderzoek achter de installatie. Niks langdradige zinnen en ingewikkelde informatie, maar korte en heldere teksten. En de bewegende beelden? Dat zijn kunstwerken op zichzelf die ontworpen zijn door de zwitserse kunstenaar Benjamin Muzzin.

De eerste installatie heet ‘connected’. Connectie, een éxtra spannend thema in tijden van Covid. Met ‘connected’ maken de kunstenaars Roelof Knol en Marc Mahfoud een virtuele verbinding zicht- en voelbaar. Hoe? Ik word als visueel beeld op de vloer geprojecteerd, net als mijn medebezoeker. Samen maken we een verbindingsnetwerk. We spelen met het beeld en creëren iets tofs. Ik voel me verbonden met de ander, en dat terwijl ik in mijn eigen gebiedje sta. Mijn beeld wordt, samen met het beeld van de ander, ons beeld. Een digitale verbinding die zo écht voelt, is dat de toekomst? Sign me up.      

Het zwarte gat, voor mij een abstract begrip waarbij ik me niet veel voorstel. Verder dan ‘een hele hoop zwart’ kom ik niet. Maar de audiovisuele pioniers Marshmallow Laser Feast wel. Midden in een gigantische, zwarte ruimte staat een interactieve video-installatie waarin ik onder begeleiding van hevige klanken en geluiden de vorming van een zwart gat bewonder. Het kosmische verband tussen het zwarte, de stervende sterren en mezelf wordt me duidelijk. Het is magisch, zonder ook maar een seconde bombastisch te zijn.       

Wat is de perfecte versie van mijn gezicht? Dat ontdek ik in de technologietempel ‘Biometric Mirror’ gemaakt door sciencefiction-kunstenaar en lichaamsarchitect Lucy McRae en wetenschapper dr. Niels Wouters. Ik onderga een algoritme dat mij observeert, een psychoanalyse op me los laat en mijn perfecte gezicht genereert. Uit de installatie blijkt zowel de nauwkeurigheid als de tekortkoming van algoritmes voor gezichtsherkenning. Moeten we de belofte van het algoritme omarmen of moeten we juist afstand nemen van het systeem zodat onze privacy en persoonlijke ruimte gewaarborgd blijft?      

‘Nxt Stage’ is de grootste tentoonstellingsruimte en biedt een podium voor tijdelijk werk. De installatie die je momenteel ziet, sluit aan op de gedachte achter ‘Biometric Mirror’. Geprojecteerde bewegende kust bedekt de meterslange muur en grond. Ik sta in de projectie, en onder begeleiding van intense geluiden voel ik me haast in trance. Kunstenaars Yuxi Cao en Lau Hiu Kong onderzoeken in het werk de steeds belangrijker wordende QR-code. Met het zwart/wit vierkantje wordt betaald, maar ook ouderen worden ermee geïdentificeerd en zelfs doden worden ermee herdacht. Dat roept de vraag op; controleren wij het computersysteem, or is it the other way around?    

De kunstwerken zijn gemaakt door kunstenaars van over de hele wereld. Zij installeerden hun kunstwerk niet live in Amsterdam. Dankzij technische snufjes en een hele hoop video calls vond het installeren duizenden en duizenden kilometers verwijderd van het Amsterdamse industrieterrein. Sustainable én covidtechnisch erg prettig. De komende weken zal mijn hoofd rondjes draaien. Als kunstenaars en wetenschappers nu al dit soort installaties en ervaringen creëren en uitvinden, kan ik alleen maar denken ‘what’s nxt?’.