BLIK. op kunst

BLIK. Van conserven tot kunst
Museum De Waag, Deventer
15 oktober 2019 – 22 maart 2020
Door: Marjolein Klein Nagelvoort

Eens helemaal wat anders dan we gewend zijn. Geen mode, schilderijen of boeken, maar blik. Juist ja, het metaal. Saai? Absoluut niet! Deventer is inmiddels al 100 jaar een blikstad en dit volledig recyclebare bewaarmiddel wordt - in tegenstelling tot mijn verwachting - alsmaar populairder. Zowel binnen de high end voedsel- als designbranche, maar ook gewoon thuis. Museum De Waag laat zien hoe het moet: van conserven tot kunst.

Ik sta voor een van de vele historische bouwwerken in Deventer, op de zuidzijde van De Brink. Als je eens op het plein bent geweest, herken je museum De Waag direct; het oude gebouw lijkt haast om te vallen. Terwijl ik de expositie binnenloop word ik meteen verwelkomd door georganiseerde stapels blikken. Ze vormen samen een nieuwe ruimte. Ik word erlangs geleid om vervolgens op eigen tempo te lezen en luisteren naar de interessante geschiedenis die het museum verzorgt. Deze is fijn geëxposeerd in één en dezelfde sfeer, terwijl de inhoud toch zo anders is.

Iedereen heeft thuis wel een gevuld blik in de keukenkast staan. Zelf stond ik er nooit zo bij stil, maar wat een uitkomst is dit materiaal eigenlijk. Van siropen tot vis en van deodorant tot frisdranken, je kunt er talloze producten in kwijt. Tegenwoordig om gemakkelijk te conserveren en consumeren, maar in tijden van oorlog was blik ook een redmiddel, het bevatte noodmaaltijden. Het museum heeft gezorgd voor een heel breed scala aan producten en licht deze op toegankelijke wijze toe. Dit zorgt voor bewustzijn, maar ook ontwikkelingen wat betreft het uiterlijk van de verpakkingen blijven niet onderbelicht.

Blik is niet alleen maar praktisch materiaal; in de tentoonstelling zijn een aantal sierlijke uitblinkers te vinden. Neem bijvoorbeeld de Icosaëder; het 20-vlakkige blik ontworpen door M.C. Escher. In de collectie de enige van zijn soort. De bijzondere, haast excentrieke verpakking neemt uiteraard een verhaal met zich mee. Het was de eerste keer dat zo’n ingewikkeld designersconcept werd uitgewerkt, voor en door de gewone mens. Het werd daarmee een geliefd en bijzonder voorwerp. Het is dan ook niet gek dat een soortgelijk exemplaar te zien is in het welbekende MoMA (Museum of Modern Art, New York).

Wat betreft design gaat het dus alle kanten op. Wat ik precies had verwacht weet ik niet, maar op de vraag of ook op dit gebied de tentoonstelling verrassend is, bestaat geen twijfel. Vanaf de 20’s werden al gauw kleurrijke, gedetailleerde kunstwerken op het blik geschilderd of gespoten. Van ‘posters’ van Philips tot een koekblik van Verkade, er is genoeg ouds te bewonderen. Tegelijkertijd lijkt de tentoonstelling ook een punt te maken over de voordelen van blik, ten opzichte van plastic. Behalve genieten van de tentoonstelling bleef er een soort alarmerende vraag afgaan in mijn hoofd: “De tijd dringt, waarom stappen we niet nú over naar blik?”

Terwijl enerzijds bewustzijn wordt gecreëerd, worden we echt niet alleen maar op de vingers getikt. BLIK. laat haar evolutie zien, haar vele voordelen en groei op gebied van innovatie in materiaal en design. De Waag vraagt me te kijken vanuit verschillende invalshoeken en lijkt haast een antwoord te geven op de vraag wat we toch aan moeten met ons plasticprobleem. Tegelijkertijd word ik uitgenodigd om eens gewoon te kijken, en misschien zelfs te genieten van de schoonheid van dit simpele materiaal. Het museum creëert hiermee een mooie combinatie van esthetiek met feiten.