Bruce Nauman: schreeuwende clowns, trieste mimespelers en uitdagend neonwerk

Bruce Nauman
Stedelijk Museum
Amsterdam
5 juni - 24 oktober 2021

Door: Claire de Court                              

Ooit maakte ik met mezelf de afspraak dat ik op z'n minst een paar keer per jaar naar het Stedelijk Museum zou gaan. Vandaag was het weer tijd. De tentoonstelling ‘Bruce Nauman’ verrijkte deze dag op een manier die ik niet had zien aankomen. 

De tentoonstelling ‘Bruce Nauman’ presenteert de kunstwerken van – je raadt het niet – de kunstenaar Bruce Nauman van de afgelopen 50 jaar. Bij de ingang van de tentoonstelling staan twee tv’s op elkaar gestapeld. Er is een film te zien waarin langdurig de handen worden gewassen. Ik denk dat het aardig voor de hand ligt welke link ik hiermee leg. Ironisch genoeg, heeft Bruce deze film gemaakt in 1996. Per toeval zie ik nog één informatieboekje liggen over de tentoonstelling. Ik pak het boekje en stap de eerste ruimte binnen. 

Voor mijn neus staat een grote draaimolen met dierensculpturen eraan. Door de ruimte klinken stemmen, die soms schreeuwen en soms mompelen. Ook hoor ik om de paar seconden ergens in de verte een dissonante muziektoon. Aan de muren hangen neon-werken. In het boekje staat een QR-code die leidt naar een nummer op Spotify: ‘Variations for Winds, Strings and Keyboards’. Zoals aangeraden voor deze ruimte, loop ik met de muziek in mijn oortjes langs alle kunstwerken. Een leuke uitbreiding van de zintuigen, die net iets extra’s toevoegt aan de uiteindelijke ervaring. 

‘Going Around the Corner Piece with Live and Taped Monitors’, bestaat uit een witte muur met aan beide kanten een beeldscherm. Als ik de hoek omloop, kijk ik via het beeldscherm naar mijn eigen rug. Het zorgt ervoor dat ik nog zeker drie keer om de muur heen loop. Het heeft iets griezeligs, maar er hangt ook een soort narcistische factor aan. Ik betrap mezelf er namelijk op dat ik nog een keertje de hoek omloop om te checken of ik wel recht loop en mijn haar nog goed zit. In de verte hoor ik geschreeuw. Als ik op het geluid afloop, begeef ik mij in een donkere kamer die me gelijk de kriebels geeft. ‘Clown Torture’ laat precies zien wat de titel beschrijft. In deze kamer zijn er onder andere beelden te zien van een schreeuwende clown. Maar of het nou de kijker is die wordt getergd door de clown of andersom, is iets voor de eigen invulling. De verschillende ideeën van Bruce blijven me maar overspoelen. Van een trieste mimespeler met bewegende wassenhoofden eromheen, tot een reusachtig neon-werk van een orgie met zeven mensen. Niet alle werken zeggen mij iets, maar ik heb zo het gevoel dat dat niet iets is om je over druk te maken tijdens deze tentoonstelling. 

Sommige kamers bekruipen me op een manier die ik nog niet eerder heb meegemaakt. ‘Get out of My Mind, Get out of this Room’ zorgt voor een daadwerkelijke experience die ik niet had zien aankomen. En geloof me, als horror-liefhebber ken ik alle clichés inmiddels op mijn duimpje. In de volledig lege ruimte (waar het denk ik de bedoeling van is dat je er alleen in staat) is op verschillende manieren de stem van Bruce te horen die je constant op een niet al te vriendelijke manier verzoekt ‘to get out’. Naast dat het me ongelooflijk ongemakkelijk en ook een beetje bang maakt, zorgt het ook voor een glimlach op mijn gezicht. Ik ben nieuwsgierig aangelegd, dus dit soort verfrissende ervaringen maken mij altijd enthousiast. 

Er is nog veel meer te zien, maar als ik daar allemaal op inga wordt deze column te lang. Het raadsel rondom het dissonante geluid dat ik hoorde in het begin, wordt overigens ook nog opgelost. Maar ik raad iedereen aan het zelf te gaan ontdekken (wellicht niet de lezers met een clownfobie), want een bijzondere beleving is het zeker. Nadat ik nog even een kijkje heb genomen bij de vaste collectie van het Stedelijk, drink ik wederom een kop koffie op het terras. Wel een ijskoffie dit keer, want het weer is prachtig. En om eerlijk te zijn, moest ik ook even bijkomen. 

‘Bruce Nauman’ is nog t/m 24 oktober te bezichtigen, beleven en beluisteren in het Stedelijk Museum in Amsterdam. 

Klik hier voor meer informatie!