Het einde van de 'Future playboy'

What a Genderful World
Tropenmuseum Amsterdam
11 oktober 2019 - 23 augustus 2020
Door: Dorien Zuidema

Vanaf het moment dat je het eerste levenslicht aanschouwt, wordt de stempel al op je pasgeboren lichaam gedrukt; gender. Ben je een jongen of ben je een meisje? Jongetjes worden gegoten in blauwe rompertjes en T-shirtjes waarop staat “future playboy”. Meisjes moeten tutu’s dragen en roze haarbandjes, want stel je voor dat mensen haar met haar korte haartjes aanzien voor een jongetje! Van de moeder’s buik tot in het graf wordt er van ons verwacht dat we ons houden aan deze genderrollen. Maar wat als je je als het andere gender voelt? Of als geen van beide? En hoe denken andere culturen hierover?

In de tentoonstelling What a Genderful World is het niet het punt om antwoord te geven op deze vragen, maar juist om licht te schijnen op de visies van mensen uit verschillende culturen. Zo werden in Iran in de Qajar-periode volle wenkbrauwen en een lichte snor voor vrouwen als ideaal schoonheidsbeeld gezien. En worden in sommige culturen mannen die op een ‘”vrouwelijke” manier hun benen over elkaar doen wanneer ze zitten, juist als stoer en net gezien.

Terwijl ik door de tentoonstelling loop, zie ik pas hoe erg genderrollen kunnen variëren per land. Op Fiji dragen mannelijke politieagenten een rok. Ook in Schotland wordt de “kilt” als een mannelijk kledingstuk gezien. De eerste vrouwelijke farao van Egypte Hatsjepsoet liet zich vaak afbeelden met een baard en bij de Zapoteken, een van de Mexicaanse inheemse volkeren, bestaan drie genders: mannen, vrouwen en muxe.  Muxe zijn mannen die de traditionele vrouwelijke rol aannemen.

Iets wat mij erg is bijgebleven is een photobooth waar je gevraagd wordt om eerst een vrouwelijke pose aan te nemen, dan een mannelijke en uiteindelijk als jezelf. De resultaten van de foto’s laten ons zien hoe het stereotype van deze genders zo in ons hoofd is geprint, maar als je erbij stilstaat is er bijna niemand die aan dit beeld voldoet. Bijna niemand is 100% vrouw of 100% man.

In veel delen van de wereld zijn we nog steeds te onwetend over gender. Vrouwen die zich voor het traditionele oog mannelijk gedragen, worden laatdunkend bekeken en mannen met vrouwelijkere trekjes zijn “gay”. Tweeslachtigen noemen we manwijven en gendervrije toiletten worden nog gezien als verre van gewoon. Maar er komt wel verandering in. Leerkrachten geven tegenwoordig steeds meer voorlichting over geslacht en gender en beetje bij beetje groeien we naar een wereld toe waar een derde gender net zo normaal is als man of vrouw. 

What a Genderful World is een visuele openbaring. Of je van tevoren al een teen hebt gestoken in het zwembad van gender of niet, de tentoonstelling leert ons om met een frisse blik naar deze verschillen tussen ons te kijken, accepteren en omarmen. Ook al was ik min of meer bekend met het “gender-vraagstuk” in Nederland, het blijft zeer inspirerend om de geschiedenis en de verschillende zienswijzen van andere culturen te kunnen ervaren.