Het Hem - Chapter Two

Chapter Two: Nicolás Jaar
Het Hem
20 september 2019 t/m 20 december 2019
Door: Roos de Soete

De reuring rondom het Hem is alom aanwezig sinds de opening van Chapter One; het eerste hoofdstuk samengesteld door Edson Sabajo en Guillaume Schmidt, de oprichters van Patta. De vraag ‘ben jij al geweest?’ klinkt geregeld. Het Hem is een plek waar kunstbeleving en ruimte voor experiment voorop staat en noemt zichzelf geen museum. Het gevoel dat je er heen moet en je iets bijzonders gaat ervaren lijkt te leven, ook voor Chapter Two heeft het Hem een unieke maker in huis. De Chileense Nicolás Jaar brengt zijn visie all the way van New York naar Zaandam; een niet te missen hoofdstuk. 

De voormalige munitie- en artilleriefabriek, omgedoopt tot het Hem, ligt in Zaandam. De enigszins moeilijke bereikbaarheid, wellicht alleen voor Amsterdamse begrippen, versterkt de hoge verwachting. Varend langs onbekend terrein verlies je richting en beland je ongemerkt dichter bij het tweehonderd meter lange gebouw. Bij aankomst is er namelijk niks zichtbaar, slechts een kleine steiger en een fietspad langs het water vormen de entree. Na het pad te volgen kom je aan op bestemming, bij het tijdelijke huis van Jaar.

foto: Menno Kok

De Chileense kunstenaar en componist is een bekende naam binnen de clubwereld. Van een urenlang improvisatieconcert, het opzetten van z’n eigen label tot het vormen van de band Darkside; het multidisciplinaire Hem klinkt als geen beter thuis voor Jaar. Chapter Two bestaat uit twee delen die elk geïnspireerd zijn op het omliggende bos. Hier deed Jaar onderzoek naar historische, sociologische en geografische data als basis voor een muziekstuk. Anno nu gaan we vaak uit van feiten en raadplegen we bestaande kennis wanneer we iets willen weten, maar wanneer weten we iets gewoon? Jaar onderzocht de rol van muziek in een vraagstuk als deze.

foto: Elias Derboven

De eerste zaal is naast zijn formaat, ook overweldigend door de leegte. Leegte die enkel is opgevuld door 10 roterende, op vuurtorenlampen lijkende, reflectoren; Retaining the Energy, but Losing the Image (2019). Naast licht zenden deze ook geluid uit en het effect is overweldigend. Het is onmogelijk om richting te geven aan de geluiden, die enerzijds los hoorbaar zijn maar tegelijkertijd samensmelten tot een sensatievloedgolf. Het gebrek aan afbakening brengt ontdekking, iets dat bij veel exposities ontbreekt. Je kunt dwars door, langs of rond de reflectoren lopen, met ogen dicht of open.

Het hoogtepunt van Chapter Two ligt ondergronds. Incomprehensible Sun (2019) is gelegen in de tweehonderd meter lange ondergrondse schietbaan. Ondanks de gigantische lengte van de ruimte overvalt een gevoel van claustrofobie. Van het ene uiteinde naar de ander schiet een laserstraal die het grauwe stof dat in de lucht hangt kleur geeft. Dit alles onder een bombardement van sounddesign doordrenkt met onmiskenbaar Jaar. Wanneer het licht minutenlang uit gaat verdwijnt elk gevoel van ruimte, de totale duisternis bedondert je zicht en van muren lijkt geen sprake.  

Het lijkt moeilijk een ‘expositie’ als deze te overtreffen, één waar onderzoek en samenspel tussen locatie en artiest zó goed heeft uitgepakt. Divers zijn de keuzes voor de gasten in ieder geval, het volgende Chapter met stylist Maarten Spruyt is in aantocht en belooft hetgeen je nog niet kan bedenken. Het is dan ook geen museum, het is het Hem.