Kleurrijk Japan

Kleurrijk Japan
Stedelijk Museum Amsterdam
7 september 2019 - 2 februari 2020
Door: Dorien Zuidema

Van een rode wijn tot theatervoorstellingen en van kinderdag tot de Olympische Spelen, meer dan 200 kleurrijke affiches met allerlei soorten thema’s kleuren de galerijmuren van het Stedelijk Museum. Vanaf het moment dat ik binnenloop word ik overspoeld door heftige patronen en felle kleuren. De normaal witte muren zijn amper terug te vinden.  

Ter nagedachtenis van de Japanse grafisch ontwerper Shigeru Watano (1937-2012), eert het Stedelijk Museum hem met de tentoonstelling Kleurrijk Japan. Watano was zeer belangrijk voor de connectie tussen de Japanse en Nederlandse ontwerpwereld. Hij vroeg het werk aan van verschillende Japanse ontwerpers om die tentoon te stellen in het Stedelijk Museum. In 1967 resulteerde dat in de tentoonstelling Gedrukt in Japan en tien jaar later kwam Japanse affiches van de laatste 10 jaar. Met de tentoonstelling Kleurrijk Japan wil het Stedelijk Watano bedanken voor zijn inzet voor het museum.

Dit bedankje naar Watano is zeer goed uit de verf gekomen; allerlei mensen verzamelen zich in de ruimte en bewonderen de affiches. Een meisje neemt een selfie met achter haar de kleurrijke affiches, een man leest aandachtig de informatieve teksten op de muur en nog iemand botst in fascinatie bijna tegen een andere man op. Allemaal bewonderen ze op hun eigen manier deze unieke tentoonstelling.

Terwijl ik de ruimte door loop word ik af en toe aangenaam verrast door wat bekende beelden. Zoals deze felrode “Color in Japan” affiche. Jaren geleden zag ik deze al online en om de print in het echt te zien was nog indrukwekkender. De volledig rode afbeelding spat er uit tussen de andere affiches. Het beeld zet je aan het denken. Op de poster is een soort halve maan met het symbool van de Olympische Spelen te zien, en het enige Engels op de poster is “Color in Japan” Maar wat deze drie met elkaar te maken hebben zou ik niet durven raden. De enige die de volledige redenering hierachter kent is de ontwerper zelf. Juist dat is wat het beeld interessant maakt; je kunt zelf interpreteren wat het affiche wilt adverteren en waarom het gemaakt is zoals het is.

En zo zijn er nog een paar die ik ooit hier en daar voorbij heb zien komen. Maar het merendeel van de affiches die worden tentoongesteld kende ik van tevoren totaal niet, en dat is eigenlijk nog intrigerender. Om deze voor mij onbekende werken te bekijken is inspirerend, er worden veel technieken gebruikt die wij in de westerse wereld nooit zouden bedenken om te gebruiken. Felle kleuren, drukke patronen, lappen met tekst… de chaos creëert juist een soort evenwicht in het werk. 

Een poster die mij van het begin af aan al grijpt is een meterhoge poster waar een variatie van het teken ‘boom’ honderden malen is herhaald, zo een “bos” creërend. Ik vind het zo slim bedacht maar toch zo simpel dat ik er meteen fan van word. De tekst naast het werk legt uit dat Ryuichi Yamashiro deze poster heeft ontworpen om zich in te zetten voor het behoud van bossen. De witruimte onderaan stelt het ‘aanwezige van het andere’ voor, dat het bos dreigt te verdringen. Deze poster komt al uit het jaar 1954, wat laat zien hoelang dit wereldwijde probleem al speelt.

De tentoonstelling “Kleurrijk Japan” is inspirerend voor elke design- en/of Japanfanaticus. De manier waarop de Japanse designers werken is zo uniek voor het land. Japanners zijn niet bang om “in touch” te blijven met hun cultuur. Ze gebruiken traditionele teken- en designtechnieken zoals kalligrafie en typisch Japanse tekeningen met zwarte inkt (oftewel “Suiboku-ga”) en dit alles met een moderne twist. De expo geeft je een soort cultuurshock in eigen land; “Zo kan het dus ook”, denk je.