Kunst op de beat: Nederlandse Festivalkunst

Door: Puck Gerkema

Met een zon die vanaf mei alleen maar schijnt, is het Nederlandse festivalseizoen nu al een groot succes te noemen. Bezoekers van Down the Rabbit Hole, Pinkpop en Best Kept Secret hebben kunnen genieten van geweldige optredens en de beste live-muziek, maar tussendoor staan op de meeste festivalterreinen ook opvallende installaties en kunstwerken.
Festival-kunst is allang niet meer iets alleen voor buitenlandse festivals als Burning Man en Coachella: Nederlandse musea en kunstenaars maken ook graag gebruik van een ander (meer muzikaal) podium om hun kunst te exposeren. 

Hier een kleine ode aan opvallende en bijzondere Nederlandse festival-kunst, die hongerig maakt naar meer. 

Het konijnenhol in met ATM Model Art
Hoe toepasselijk is het om te beginnen met een toegangspoort. Het enorme bouwwerk gemaakt door kunstenaars-vormgeverscollectief ATM Model Art heet de bezoekers van Down The Rabbit Hole al vijf jaar lang welkom. De poort past helemaal bij de magische en creatieve sfeer van het festival: de poort is bijna 10 meter lang, begroeid met bloemen en bevat naast draaiende tandwielen ook ronddraaiende bomen. Dit jaar is het vijf jaar oude model vervangen door een nieuw bouwwerk: The Grid, een verzameling van bijna 130 houten palen van ieder 12,5 meter hoog. Er draait niets rond, maar het blijft een indrukwekkend ontvangst. 

De toegangspoort die niet het enige wat het kunstenaarstrio van ATM Model Art – Marisja Smit, Thijs Trompert en Antal Bos –  kan maken. Nadat zij in 2000 afstudeerden aan de Hogeschool van de Kunsten in Kampen, ontwerpt het trio al meer dan 17 jaar decors, maquettes en festival-podia. Zo stonden hun ontwerpen onder andere op Mysteryland in 2012 en 2013, Defqon in 2013, en het Corona Sunsets Festival in Engeland. 

De kleurrijke podia zou je niet gelijk benoemen als kunstwerk, maar zo zien ze er wel uit: verlicht door lazers en vlammen rijkt de blik van de Uil op Mysteryland tot ver achterin het veld, en het podium bij Defqon lijkt wel op een gigantische autoracebaan.  

Modeshows en reuze-astronauten op Lowlands
De presentatie van kunst speelt een grote invloed op de waardering ervan. Nederlandse musea exposeren daarom graag op festivals, want wellicht waardeert een publiek minder geïnteresseerd in musea de kunstwerken wel in een andere omgeving. Zo stond het Bonnefantenmuseum dit jaar voor de 5e keer op Pinkpop, waar je in de museumtent even kon uitrusten en kon kijken naar de filminstallatie Economy of Love van kunstenares Melanie Bonjano. In het Bonnefantenmuseum is nu een grote tentoonstelling van Bonjano te zien, maar hier tussen de muziekoptredens krijgt haar eigenzinnige kunst een heel andere waarde.

Ook Lowlands werkt al sinds 2009 samen met musea en kunstenaars om hun festivalterrein te verrijken. Zo organiseerde het Centraal Museum Utrecht vorig jaar een grote modeshow waarin de museumconservatoren op zoek gingen naar de beste festivaloutfit. De outfit van de twee winnaars werd opgenomen in de tentoonstelling “Uit de mode. De inloopkast van het Museum.” 

Verder waren de levensgrote kunstwerken van Joseph Klibansky en Tom Claasen op Lowlands 2017 niet te missen. De gigantische witte astronaut van Klibansky zweefde meer dan 10 meter boven het publiek, en op het naastgelegen veld torende de ijzeren Mikkel van Claasen hoog boven iedereen uit. De astronaut van Klibansky staat deze zomer op het Museumplein in Amsterdam en is daar ook een spectaculaire attractie. 

Into the Great Wide Open
Van de grote festivals naar het kleine eiland Vlieland. Net als Lowlands begon muziekfestival Into the Great Wide Open in 2009 met het presenteren van kunstenaars naast hun muziekartiesten, waarbij sinds 2016 één kunstwerk altijd achterblijft op het eiland: zo geeft ITGWO ook iets terug aan Vlieland. 

Dit jaar maakte de 14 geselecteerde kunstenaars kunstwerken geïnspireerd op het thema van dit jaar, “Ruimte.” Niet alleen de letterlijke ruimte om ons eens, (veelal netjes in kaart gebracht), maar ook ruimte als plek om te dromen en te groeien. Kan dit allemaal net zo vrij als vroeger? Of zijn wij tegenwoordig, met onze mindfulness en meditatie, ook steeds meer onze eigen denkruimte aan het omkaderen?

In een serie van performances, installaties, wandeltuinen en beelden wordt dit thema tijdens het festival uitgewerkt. Ervaren kunstenaars als Ana Oosting, Romain Tardy en Studio Toer doen mee, net als vier jonge kunstenaars aan de ArtScience-opleiding. Zo biedt het festival met haar kunst niet alleen een extra attractie aan haar bezoekers, maar ook (soms letterlijk) een podium voor beginnende kunstenaars om hun werk met het publiek te delen. Win-Win voor iedereen. 

Festival-kunst is op deze manier gewoon niet meer weg te denken. En waarom zou je zonder willen? Kunst is altijd een mooie manier geweest om emoties op te wekken en contact te leggen met mensen, en waar lukt dit beter dan op een festival? Dansen onder een reuze-astronaut maakt je zomer alleen maar beter.