Giacometti & Chadwick zorgen voor spanning en plezier in de Fundatie

Auteur: Puck Gerkema 

Het waait hard in Museum de Fundatie. Twee bronzen figuren lopen met wapperende mantels door de zaal, als twee oude vriendinnen wandelend door de stad. De dunne man tegenover hen lijkt juist tegen de wind te moeten vechten: zijn gezicht staat bedrukt. Merken de standbeelden hoe aandachtig ze bekeken worden? Want de tentoonstelling “Giacometti – Chadwick: Facing Fear” trekt veel mensen naar Zwolle, die graag willen zien wat het samenspel tussen deze twee grote 20ste eeuwse beeldhouwers oplevert.  

De Zwitser Alberto Giacometti (1901-1966) en de Engelse Lynn Chadwick (1914-2003) zullen elkaar waarschijnlijk wel gekend hebben, maar dit is de eerste keer dan hun werk zo naast elkaar wordt tentoongesteld. Een mooie primeur voor Museum de Fundatie dus, die alle vier de verdiepingen van haar museum gebruikt om het werk van beide kunstenaars te laten zien. Kleurrijke litho’s van Chadwick, mysterieuze schetsen en tekeningen van Giacometti: de mannen konden meer dan alleen werken in brons. Toch zijn het hun bronzen standbeelden die de meeste indruk maken, vooral als ze samen in één tentoonstellingszaal worden gezet. 

Zo vind je op de eerste verdieping negen “Vrouwen van Venetië” (1956) van Giacometti: uitgemergelde figuren van brons, balancerend op een stevig voetstuk. Ze lijken enigszins gefronst te kijken naar de figuren tegenover hen, die er niet bepaald slank en serieus uitzien. De “Dans” figuren (1955) van Chadwick draaien met hun vierkante lichamen soepel om elkaar, hun armen extatisch in de lucht. Stilstaan doen we later wel dames, lijken ze te zeggen: nu maken we plezier. 

Kunst Vs. De Koude Oorlog
Toch is er een reden dat de vrouwen van Giacometti zo bedrukt kijken. De tentoonstelling heet namelijk “Giacometti-Chadwick: Facing Fear”, en angst speelde een grote rol in het leven van beide kunstenaars. Toen zij elkaar ontmoetten op de Biënnale van Venetië in 1956 heerste namelijk het spook van de Koude Oorlog door Europa. 

Vrees voor een nucleaire oorlog en herinneringen aan de recente 2e Wereldoorlog lijken terug te komen in Giacometti’s vrouwen: hun eenzame uitstraling raakten bij veel mensen een gevoelige snaar. Velen dachten daarom dat de Zwitser de hoofdprijs van de Biënnale zou winnen, maar Chadwick ging er uiteindelijk met de prijs ervandoor. Blijkbaar beviel het ‘dansen op de vulkaan’ idee beter: Chadwick weigert bang te zijn voor de toekomst.   

Egyptische hiërogliefen en gevaarlijke brulkikkers
Wandelend door de tentoonstelling worden de verschillen en de overeenkomsten tussen de kunstenaars duidelijk. Waar Chadwick de eerste 40 jaar van zijn leven gevechtspiloot was en theaterdecors in elkaar lastte, groeide Giacometti op in een kunstenaarsfamilie. Vanaf zijn 18e bezocht hij Geneve, Parijs, en Rome, en tijdens zijn bezoek aan de Biënnale van Venetië (1922) kwam Giacometti in contact met niet-westerse kunst. Vooral de Egyptische hiërogliefen intrigeerde hem, wat je terugziet in zijn kunstwerken: beide hebben dezelfde scherpe hoeken. 

Chadwick vond inspiratie niet in andere kunststromen, maar in zijn eigen verleden. Zijn bronzen dieren staan zo stevig als een tank en hebben vaak een bek vol scherpe tanden; zo zou je Chadwick’s “Brulkikker” (1941) niet graag in je vijver terugvinden. Ook zijn bekende ‘Wachters’ – Abstracte menselijke standbeelden met een massief bronzen skelet – zijn net zo intimiderend als een stel soldaten: zelfs het “Zittend Echtpaar” (1990) komt eerder stoer dan vriendelijk over. 

Confrontatie met angst
Vanwege die verschillen in stijl en uitstraling is de tentoonstelling op zijn sterkst wanneer de verschillende kunstwerken met elkaar de confrontatie aangaan. Zo ogen de Hond (1957) en Kat (1951) van Giacometti wat nerveus met Chadwick’s Beest VII (1956) vlakbij. De dunne rug van de Kat staat strakgespannen en de Hond houdt het Beest onder hem goed in de gaten. Dat Beest lijkt uitdagend omhoog te grommen: Kom dan van je altaar af! Laat maar zien wat je in huis hebt.  

Giacometti – Chadwick: Facing Fear is dus niet alleen een tentoonstelling die de creativiteit van twee grote moderne beeldhouwers laat zien, maar ook hoe beide vochten tegen angst en onzekerheid: Giacometti’s flinterdunne figuren ogen breekbaar, maar staan rotsvast op hun voetstuk, ongevoelig voor enige intimidatie. En waar Chadwick’s figuren massief ogen, worden ze rond de jaren 80’s losser en aardiger. Ze gaan aan de wandel – zelfs hevige wind houdt ze niet tegen – en proberen ons zelfs te verleiden. 

Een mooie boodschap voor ons eigen onzekere leven: laat je niet tegenhouden door angst. Blijf dansen, laat als het nodig is je tanden zien, en houd je blik vastberaden op de horizon. Zelfs aan de Koudste Oorlog komt ooit een eind.


De tentoonstelling Giacometti-Chadwick: Facing Fear loopt van 22 september t/m 6 januari in Museum de Fundatie in Zwolle.