Het Moderne Perspectief van toen

Modern Perspectives 
Stadsarchief Amsterdam - 18 oktober t/m 16 februari 2020
Door: Roos de Soete

Met de komst van de camera was het perfecte medium gevonden om de veranderlijke stad anno 1920-1940 vast te leggen. Verandering die tijdens het Interbellum zo centraal stond voor een stad; weg van hetgeen dat je achter je wil laten, op naar waar je naar uitkijkt. Dit gevoel van bevrijding zorgde ervoor dat men ging experimenteren met fotografie en film, en zo Modern Perspectives creëerde. 

De nog vers naar verf ruikende ruimte in Stadsarchief Amsterdam is sober maar effectief ingericht. Foto’s wisselen zich af met hoekjes waar naar bewegend beeld gestaard kan worden en de tentoonstelling neemt je mee langs de verschillende ontwikkelingen die fotografie tijdens het Interbellum kende. Makers van deze foto’s blijken opvallend vaak vrouwen of immigranten, uitzonderlijk voor die tijd (en wellicht nog steeds). 

Gekantelde camera’s zorgden voor een verschuiving van perspectief; diagonalen bepaalden de composities en het moderne perspectief was geboren. Beïnvloed door Russische cinema was er geen rechte horizon meer te bekennen. Ook dubbel afdrukken zorgde voor een verstoring van de werkelijkheid en maakte zo dat beeld leek te bewegen. Mark Kolthoff’s omschrijving laat zien hoe groot de impact van deze nieuwe kunst was:‘We waren in de ban van iets nieuws, waar we enorm veel van verwachtten.’

De komst van fotografie maakte ook dat al bestaande bewegingen beter tot uiting kwamen. Plots stuit je op foto’s waar realisme in lijkt te ontbreken, geen straatbeelden maar ingezoomde detailfoto’s en abstracte portretten. Voorheen was surrealisme een ondergeschoven kindje in Nederland, maar de stroming vond in fotografie de juiste belichting. Ook een fascinatie voor bouwputten, in relatie tot vernieuwend Amsterdam, ontstond en werd veelvuldig vastgelegd. Surrealistische beelden afgewisseld met industriële taferelen maken elke tentoongestelde muur van het Stadsarchief anders.

De verandering van de stad zorgde zelfs voor een nieuw filmgenre; de Stadssympfonie. Hectiek stond hier altijd centraal, wat werd weergegeven door het monteren van ogenschijnlijk veel flarden, die uiteindelijk een geheel vormden. Deze chaos werd soms ingezet om te waarschuwen voor de gevaren van de stad. De heftig flikkerende beelden verspreid over de tentoonstelling breken zo de statische foto’s die de muren bedekken.

Enerzijds toont Modern Perspectives duidelijk een verschil in tijd. De ouderwetse auto’s, kleding en de bouwstijl van toen laten zien dat je niet naar het nu kijkt. Anderzijds zie je een stad die al zoveel weg heeft van het heden, waardoor je je bij zowel de foto’s als de video’s verwondert over het moderne van toen.  

Klik hier voor meer informatie over de expositie.