Sjoerd Martens' onderzoek naar onze leefomgeving

Door: Bram Barentsen

Vandaag zie ik Sjoerd Martens. We hebben afgesproken aan het water in het Rembrandtpark. Ik ontmoet hem op een houten bankje, gesetteld in het gras. Rondom het meubilair heeft vertrapt gras zich ingeruild voor zand. Opgebrande filters, een weggegooid plastic flesje en veel groen kleden de setting aan. 

Sjoerd Martens is autonoom kunstenaar met meerdere disciplines als onderzoeksmedium. ‘Ik visualiseer ideeën en deel mijn visie op hoe ik mijn leefomgeving zie en ervaar.’ Die visualisaties uiten zich op allerlei manieren, van installaties tot visuele soundscapes en beeldmanipulaties tot 3D-objecten. Het onderzoek gaat daarbij altijd over menselijke sporen in onze leefomgeving. 

Een onderzoek begint vaak met het fotograferen van observaties en settingen. Settingen die bestaan uit menselijke sporen binnen onze leefomgeving. ‘Zoals je dit nu ziet’, diezelfde filters, het gedeukte plastic flesje en het aangestampte zand, ‘dat bestudeer ik dan en leg ik vast.’ Sjoerd focust zich op de combinatie van territorium en daarin weer kleine territoria, het park als groter grondgebied en waar wij zitten als een kleiner gebied daarin. Weer verder ingezoomd zijn nog meer settingen te vinden. Door dit uit te vergroten toont Sjoerd dat wij onze leefomgeving niet als vanzelfsprekend moet beschouwen. ‘Ik laat de waarde ervan zien. 

Alles wat Sjoerd vastlegt doet hij met zijn telefoon, omdat hij gelooft dat het niet uitmaakt wat voor camera je hebt. Het gaat erom wat je vastlegt. ‘Door dat medium probeer ik er ook het meeste uit te halen.’ 

Dit is het startpunt.

Vanuit daar bestaan Sjoerds werken uit losse stapjes, een soort van trappetjes. ‘Soms zijn deze voor maar voor één stapje in een werk aanwezig en voor andere werken gaat hij een of meerdere trappetjes hoger.’ Sjoerd verkent gaandeweg zijn onderzoek verschillende uitingen om zo tot een uiteindelijke vorm te komen. Zo begon Sjoerd voor de fotoserie Photographic Archaeological Research met zijn leefomgeving vast te leggen en deze foto’s uit te printen. Het tastbaar maken. ‘Dat is dan veel waardevoller, dan wanneer je er gewoon voorbij kan scrollen.’ 

Enkel vastleggen bleek niet genoeg te zijn. Tijdens een reis door Japan ervoer Sjoerd zoveel en waren er zoveel impulsen dat een losse foto daar niet aan kon voldoen. ‘Ik had veel meer hoeken nodig om het verhaal te vertellen dat daar afspeelde.’ Op sommige werken uit de serie Scenery of Japan paste Sjoerd een collagetechniek toe waarbij hij meerdere foto’s over elkaar heen manipuleert. Zo creëerde hij composities van meerdere beelden van dezelfde setting. ‘Dit doe ik als er energieën in een gebied zijn die je niet kan vastleggen met één beeld.’ 

Sjoerd werkt soms ook met een setting om gevoelens te verwerken waarmee hij al zit. Zijn afstudeerproject Waves come to catch us was een lang proces, waardoor hij zo de drang had om zijn frustratie kwijt te kunnen. Sjoerd wilde fikkende speeltuinen maken. In Japan fotografeerde hij die speeltuinen en zo maakte hij door foto-editing brandende speeltuinen. 

Voor de installatie Waves come to catch us gebruikte Sjoerd verschillende van zijn beeldmanipulaties om na te schilderen. Gewoon analoog, op doek. Deze schilderingen importeerde hij als videoformaat. ‘Deze animeerde ik zo dat het landschap tot leven kwam op een manier zoals ik het dan ervoer.’ Het proces en zijn verschillende manieren van werken bestaan zo uit allerlei verlengden of gevolgen van elkaar. 

Sjoerds onderzoek is nooit ondergeschikt aan het resultaat. Zijn fascinatie voor landschappen ontdekte hij tijdens zijn jeugd. ‘Nu word ik de hele tijd herinnerd aan die tijd.’ Als kleine jongen bouwde hij dammen in plaats van hutten en verbaasde hij zich erover dat hij aanpassingen aan zijn leefomgeving mocht doen. Door zijn dam stroomde het water niet horizontaal, maar viel het verticaal, was het niet stil, maar kletste het. 

Het zijn deze menselijke sporen, nu vaak onbedoeld, die Sjoerd laat zien. Al het werk dat hij maakt zijn registraties van een wens van hem: ‘Dat is om constant onderweg te zijn in plaats van dat ik een bestemming heb bereikt. Wanneer het zover is heb ik vaak van: ‘Oh, dat was het dan.’’

Sjoerd blijft leren over zijn leefomgeving en verteld over mensen zonder dat ze in beeld zijn. Zijn werk gaat over het hier en nu en het is dat constante wat hem bewust maakt van hoe onze wereld eruitziet.

@kaasverhuur