Smullen van voedselfotografie

Auteur: Eva Verkaaik

Knal gele muren heten je welkom bij entree van de tentoonstelling Feast for the Eyes in het Foam Fotografiemuseum. Een feestje gaat het worden, zoals de titel ons dat zo mooi belooft. Voedsel is een basisbehoefte en wordt al eeuwen op vele verschillende manieren afgebeeld. In elke cultuur heeft voedsel een andere betekenis of waarde. Ook is het bereiden van voedsel in elke cultuur anders. Het eten van een maaltijd of snack zijn belangrijke momenten in onze dag, iets wat mist als je het een dag overslaat.

Vroeger werd voedsel al afgebeeld op schilderijen. Tegenwoordig leggen we dit vaker met onze camera vast, even een foto maken is zo gedaan. Het delen van foto’s gaat ook steeds sneller door het bestaan van sociale media. Even een foto van het ontbijt, lunch en diner. In een restaurant of thuis, zolang je het maar kan delen. Er zijn zelfs speciale accounts waar het eten zo mooi mogelijk wordt gefotografeerd. Waarom hebben wij de drang om onze bordjes te delen? Is het niet alleen het eten wat wij willen delen, maar ook onze welvaart, levensstijl of het representeren van je cultuur? Het laat hoop of wanhoop zien, honger of overdaad. Meer betekenis dan je in eerste instantie zou denken. 

De tentoonstelling is in drie thema’s onderverdeeld. Stilleven, Rond de tafel en Spelen met eten. Stilleven laat een kleine ontwikkeling zien in het fotograferen van eten. De eerste paar foto’s zijn rustig en je ziet een lichte vergelijking met hoe voedsel vaak op schilderijen wordt afgebeeld, ze zijn houterig en niet heel spannend. De foto’s worden steeds speelser en je ziet dat de fotografen meer experimenteren, ze worden brutaler, maar ook creatiever. In de bijschriften zie je steeds meer dat er een onderliggende gedachte is, het gaat niet alleen om het eten, maar om het creëren van contrast of het spelen met figuren. Een kogel door een appel schieten en dit op het perfecte moment vastleggen, een moment dat je niet alleen met je ogen kan zien. Een ontwikkeling in de fotografie, die veel indruk achter laat.

Rond de tafel, sommigen doen het dagelijks, anderen alleen met speciale gelegenheden. Het is een kwestie van je eigen ritueel of je aanpassen aan het ritueel van iemand anders. De foto’s in deze ruimte gaan alle kanten op, de overeenkomsten verdwijnen een beetje naar de achtergrond. Op deze manier wordt het wel duidelijk dat in deze ruimte iedereen een andere identiteit aanneemt, mogelijk een politieke, persoonlijke, culturele of familiale. Hier wordt verwezen naar de kunstgeschiedenis of een stroef lopende bijeenkomst tussen familieleden. De foto’s zijn misschien niet al te serieus gepositioneerd, maar wederom is het idee achter een paar van de foto’s wel serieus. Neem bijvoorbeeld de indrukwekkende foto met een tafel die door de scheiding tussen Amerika en Mexico gaat. De muur verliest zijn belang en iedereen aan tafel is hetzelfde en voornamelijk gelijk. De ogen zijn van een ‘dromer’, de droom voor een beter immigratiebeleid tussen de landen. 

Wie vind het nou niet leuk om een voedselgevecht te doen?! Spelen met eten laat helaas geen heftige voedselgevechten zien, maar wel de optische illusies, humor, spel en ironie die je kan creëren met voedsel. Hier wordt gespeeld met het aantrekkelijk maken van eten, maar ook met het onaantrekkelijke. Hoe je eten eruit ziet, is vaak belangrijk voor de smaak. Mooie borden trekken aan, het wekt eetlust op. Het kan zo gek nog niet in deze ruimte, handen worden vervangen door broden. Modellen eten op sensuele wijze worstjes. De tegels achter het fornuis worden vervangen door plakjes vlees. Op de foto’s wordt het fysieke verlangen naar eten uitgebeeld, tradities worden verbroken. 

Ondanks de verschillende foto’s zie je wel de overeenkomst, eten brengt plezier. Eten is een manier om ons samen te brengen, het is een behoefte die ons verbind. Een behoefte die ons blij maakt en een manier om blijdschap te kunnen delen. 

De tentoonstelling Feast for the Eyes is van 21 december tot en met 3 maart 2019 te zien in het Foam Fotografiemuseum.