Margriet Schavemaker: ‘Cultuur wordt in de huidige politiek te weinig serieus genomen’

Door: Charlotte de Beus

Sinds maart is Margriet Schavemaker de nieuwe artistiek leider van het Amsterdam Museum. Samen met diverse teams en algemeen directeur Judikje Kiers ontwikkelt zij de inhoudelijke koers van het museum: ‘van tentoonstellingen tot educatieve programma’s en van onderzoek tot aankopen’. Onze cultuurverspreider Charlotte de Beus interviewde haar over haar functie, ambities en cultuur als leven: ‘Mijn missie is om bruggenbouwer te zijn, of pont; ik probeer op alle mogelijke manier meer mensen bij meer cultuur te betrekken.’

Margriet Schavemaker: artistiek directeur
Magriet Schavenmaker (Utrecht 1971) groeide op in de Zoetermeerse suburbia van de jaren ‘70 en ’80, waar haar vader bij het ministerie van OCW werkte. Op haar 18e vertrok zij naar de grote stad: Amsterdam. Hier blijft zij telkens kleven aan de grote stedelijke instellingen. Eerst lange tijd aan de Universiteit van Amsterdam, daarna bijna 10 jaar in het Stedelijk Museum. Inmiddels is Schavemaker parttime weer terug bij de UvA als hoogleraar 'Kunst en Media in de Museale Praktijk' en trad zij bovendien aan als de artistiek directeur van het Amsterdam Museum.

De werkweek van Schavemaker
Het Amsterdam Museum is een netwerkmuseum, wat betekent dat het op veel plekken in de stad zichtbaar en actief is en dat Schavemaker dus veel onderweg is: ‘ik fiets veel heen en weer en ga in gesprek met partners in wijken door heel de stad’. Op het moment lopen er bovendien gesprekken over de toekomstplannen om de hoofdlocatie van het museum aan de Kalverstraat te renoveren en transformeren. Een afwisselende periode voor het Amsterdam Museum dus, met mooie en ambitieuze toekomstplannen, voor de lange én de korte termijn: ‘Op korte termijn zie ik uit naar het event in De Meervaart in Amsterdam Nieuw-West. Op vrijdag 21 juni vieren we daar, samen met Pakhuis de Zwijger en de vele andere partners, het project Vrouwen van Nieuw-West.’

 
De ambities
Schavemaker streeft naar een open en toegankelijk Amsterdam Museum dat oplossingen biedt voor grootstedelijke problemen: ‘Hoe nemen we zoveel mogelijk (onzichtbare) drempels weg? Hoe gaan we om met de balans tussen bewoners en bezoekers van de stad, culturele diversiteitsvraagstukken en de groeiende kloof tussen arm en rijk? Hoe kunnen we daar iets aan doen middels de collecties van de stad die het museum beheert en experimentele programma’s? We doen al veel, zoals het toonaangevende New Narratives-programma, maar dit kan nog groeien.’

Het publiek en diversiteit
In haar werk probeert Schavemaker dus niet alleen een groot, maar vooral een divers publiek te bereiken: ‘Het is heel fijn als een groot publiek ons weet te vinden maar we willen bij het Amsterdam Museum vooral zorgen voor een meer divers publiek.’ Het museum biedt rondleidingen aan voor mensen met een auditieve of visuele beperking, organiseert elke maand een LHBTQ+ rondleiding en een Queer History Talk speciaal voor de vele LHBTQ+ gemeenschappen in de stad, en zet dit jaar de vrouwen van Nieuw-West in de schijnwerpers. De stad is immers veel groter dan alleen de binnenstad

Het publiek en de verhalen van de stad
Ook vertelt Schavemaker over haar streven om het publiek meer te betrekken bij wat een stadsmuseum is en hoe een museum verzamelt: ‘In de komende tentoonstelling kijken we naar onze eigen collectie. Wat hebben we eigenlijk allemaal en wat niet? Hoe verzamel je een stad? We willen samen met het publiek onze collectie evalueren en met hen verder verzamelen.’ Daarbij zal veel focus liggen op verhalen: ‘Ik ben een enorme fan van Verhalenhuis Belvédère in Rotterdam en natuurlijk van onze eigen projecten: Het Geheugen van Oost en Het Hart van Amsterdam waarop wij verhalen van en over de stad verzamelen’.

Wat betekent cultuur voor jou persoonlijk?
‘Cultuur is voor mij leven. Zoals ik al zei ben ik opgeroeid in Zoetermeer. Ik ging naar Amsterdam als een soort culturele migrant. Voor mij is cultuur alles wat te maken heeft met betekenis geven aan het leven. Of het nu een schilderij, een Netflix-serie of designergympen zijn.’ Hieraan voegt zij toe: ‘Soms kan cultuur heel exclusief en ontoegankelijk zijn. Ik dwaalde als puber in mijn eentje rond in het gemeentemuseum in Den Haag en nam mijn vriendinnen mee op tienertoer naar musea. Voor mij was de drempel er niet want mijn ouders en lievelingstante in Amsterdam namen me al mee. Ik voelde me rustig en thuis in musea en wist dat dit mijn plek was. Maar ik zag ook dat het moeilijk was voor anderen om een museum binnen te lopen. Mijn missie is om bruggenbouwer te zijn, of pont: ik probeer op alle mogelijke manier meer mensen bij meer cultuur te betrekken.’

Welke rol in de samenleving vervult cultuur naar jouw idee?
‘Cultuur wordt in de huidige politiek te weinig serieus genomen terwijl het juist de plek is waar de samenleving zich vormt en reflectie mogelijk is. Kunst en musea zijn dé plekken waar we zichtbaar kunnen krijgen hoe de samenleving gestructureerd is en ze bieden ruimte om dat met elkaar te bevragen en te veranderen. Juist omdat de tijden door elkaar heen lopen; verleden, heden en toekomst.’ Schavermakers culturele ambities zijn dan ook groot: met cultuur wil zij ‘betrokkenheid, verbinding en compassie’ teweegbrengen.

The Head and the Load
In dit kader is Schavemaker vol lof over de openingsvoorstelling van het Holland Festival, The Head and the Load van William Kentridge: ‘Echt fenomenaal! De wijze waarop hij hierin de inzet van Afrikaanse mannen in de Eerste Wereldoorlog centraal stelt is zo krachtig. Bij de opening van zijn tentoonstelling in Eye zei Kentridge dat we deze pijnlijke geschiedenissen moeten herinneren om verder te komen. Hij heeft gelijk. We kunnen niet door met een betere toekomst als we de ogen sluiten voor dat wat onderbelicht en weggeduwd is. Dit soort contested of repressed histories zijn juist erg belangrijk om te vertellen.’

Tot slot: cultuurtips voor de zomer
Wat we volgens Schavemaker echt niet mogen missen deze zomer? All you can art en Fashion Statements: 'De zomer vind ik altijd lastig, maar ik raad aan naar All you can art in de Kunsthal in Rotterdam te gaan. En in het Amsterdam Museum staat tot 8 september onze prachtige tentoonstelling Fashion Statements. Ook echt een aanrader. In deze tentoonstelling zetten zes toonaangevende hedendaagse ontwerpers (onder andere Bas Kosters, Karim Adduchi en Patta) hun moderne creaties naast én tegenover 75 achttiende- en negentiende-eeuwse kostuums en schoenen uit de rijke kostuumcollectie van het Amsterdam Museum. Het is een dialoog tussen het heden en verleden; een uitwisseling van statements.'

Benieuwd geworden naar Fashion Statements? Boek hier een rondleiding met gids door de tentoonstellng in het Amsterdam Museum.