Jong in de 19e eeuw

Teylers Museum - Een statieportret van een jongen op zijn paasbest, met zijn hoge hoed lijkt hij een kleine volwassene. Een schilderij van een meisje dat bloemen plukt in het gras, gevangen in een moment. Twee heel verschillende werken, beide uit de 19e eeuw. Met de opkomst van nieuwe ideeën over opvoeding en onderwijs, kinderrechten, buitenspeelplaatsen en de eerste vaccinaties veranderde in deze eeuw onze kijk op kinderen radicaal. Voor het eerst in Nederland is er nu een tentoonstelling over deze ontwikkeling: Jong in de 19e eeuw. 

Aan het begin van de 19e eeuw werden kinderen nog gezien als kleine volwassenen. Beroemde schilders als Jan Adam Kruseman, Adriaan de Lelie en Charles Howard Hodges beeldden ze ook zo af: rechtopstaand, statig, direct kijkend naar de toeschouwer. Mede door Jean-Jacques Rousseaus boek Emile, of Over de opvoeding (1762) veranderden de ideeën over opvoeden en opgroeien snel. Het was bijvoorbeeld niet meer vanzelfsprekend dat kinderen zo snel mogelijk moesten gaan werken, ze kregen tijd en ruimte voor hun eigen ontwikkeling. Aan het einde van de eeuw schilderden Anton Mauve, Jacob Maris, Georg Hendrik Breitner en Jan Toorop (hun) kinderen op een heel andere manier. Vanuit hun zoektocht naar stemming en sfeer werden ze vaak verbeeld in een eigen wereld, spelend of in gedachten verzonken, intiem en ontroerend. Het kind werd als kind erkend.

Aan de hand van maatschappelijke onderwerpen zoals onderwijs, opvoeding en de verschillen tussen arm en rijk,  presenteert Teylers Museum een overzicht van de Nederlandse schilderkunst met kinderen in de hoofdrol. De tentoonstelling laat schitterende werken van bekende en minder bekende schilders zien, geplaatst in hun historische context. De kunstwerken – van romantisch tot impressionistisch en vroeg-modern – zijn afkomstig uit diverse Nederlandse collecties.

Herkennen kinderen van nu zich in de kinderen van de 19e eeuw? En hoe zit dat met hun ouders en hun opa’s en oma’s? In de bijschriften, rondleidingen en educatieve projecten bij de tentoonstelling worden de verschuivingen én verrassende constanten in de situatie van het kind in de 19e eeuw versus de 20e en 21e eeuw zichtbaar gemaakt. Kinderen en (groot)ouders worden uitgedaagd om met elkaar in gesprek te gaan over hun jeugd.

Klik hier voor meer informatie over Jong in de 19e eeuw, van 7 september 2019 t/m 5 januari 2020 te zien in het Teylers Museum.