Wie zwijgt stemt toe

Het hout
Internationaal Theater Amsterdam
17 t/m 25 april 2019

Door: Marijtje Berghuis

Met een katholieke hymne, het toneel dat langzaam lichter wordt en 2 voetballende jongens begint de voorstelling Het hout, de toneelbewerking van de gelijknamige roman van Jeroen Brouwers. Het hout vertelt het verhaal van de broeder Bonaventura, voorheen de leraar Duits binnen een jongenspensionaat, maar langzaam maar zeker is hij veranderd in een broeder die allerlei klusjes opknapt. Met lede ogen moet hij aanzien hoe de leerlingen in het pensionaat mishandeld en seksueel misbruikt worden door zijn medebroeders. Door de gehele voorstelling overweegt Bonaventura zijn opties: het klooster en het misbruik achter zich laten, of blijven en de jongens voor het misbruik behoeden.

Het decor bestaat uit verschuifbare glazen wanden gemaakt van glas. De wanden stellen de muren van het klooster voor en benadrukken het feit dat het misbruik wel degelijk gezien wordt, maar verzwegen wordt voor de buitenwereld. Tegelijkertijd zorgen de wanden voor een beklemmend gevoel: je waant je zelf tussen de kloostermuren. Een sober maar doeltreffend decor.

Tussen de wanden vindt het misbruik plaats, door het angstaanjagende schoolhoofd Mansuetus of door broeder Vianney van de ziekenboeg. De gruwelijke opmerkingen zoals ‘Steek je tong eens uit? Kun jij daarmee goed likken?’ die de ziekenbroeder door de voorstelling heen maakt schetsen het beeld van het misbruik op een gestileerde manier. Minder gestileerd is de verkrachtingscène, waarin duidelijk wordt wat er met de verdwenen leerling Mark Freelink gebeurde in het kantoor van schoolhoofd Mansuetus. Grommend en snuivend vergrijpt hij zich aan de jongen, waarna hij hem haast voor dood achterlaat. Bonaventura kijkt ondertussen hulpeloos toe, nog steeds in tweestrijd.

Uiteindelijk helpt de jonge weduwe Patricia Bonaventura de knoop door te hakken. Bonaventura leert haar kennen wanneer hij bij hoge uitzondering toestemming krijgt om naar de tandarts in het dorp te gaan. De ontmoeting in het dorp, waarna hij hopeloos verliefd op haar wordt, geeft hem de moed om een beslissing te maken. Hij neemt samen met Patrica een sprong in het diepe én het publiek, letterlijk en figuurlijk.

Klik hier voor meer informatie over Het hout.